De geschiedenis van de radio. Toen de retro radio nog modern was.

In de keuken. In de tuin. In de badkamer, onder de douche. In de buitenlucht. Of gewoon in de woonkamer. Radio luisteren doen we overal. En dat kan tegenwoordig ook steeds gemakkelijker door allerlei nieuwe technieken. De radio is overal beschikbaar. Bijvoorbeeld door de handzame modellen die volop verkrijgbaar zijn. In moderne uitvoeringen, maar ook steeds vaker in de vorm van een nostalgische retro radio. Maar ook door nieuwe ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld internetradio. Zodra er een internetaansluiting beschikbaar is, zijn alle zenders overal te beluisteren. Maar hoe zagen de beginjaren van de radio er ook alweer uit? Hoe luisterde men radio in de tijd dat de retro radio nog helemaal niet retro was?

De uitvinder van de radio
Om daar achter te komen moeten we een heel eind terug in de tijd. Nikola Tesla was in 1895 de eerste die een experiment deed met het versturen van elektrische signalen over een grote afstand. Helaas voor hem ging hij niet meteen de boeken in als de uitvinder van de radio want zijn werkruimte vatte vlam waardoor hij zijn experiment nooit heeft kunnen afmaken. In datzelfde jaar lukte het de Italiaan Guglielmo Marconi wel om als eerste een radioverbinding van enkele kilometers te maken met behulp van een zelfgebouwde zender en ontvanger. Marconi gebruikte voor zijn experiment veel van de ideeën van Tesla. Om die reden heeft uiteindelijk toch Tesla de eer van ‘uitvinder van de radio’ toegeschreven gekregen.

Radiopionier
De eerste radio stelde nog niet veel voor. Geen snelle presentatoren en de laatste hits. De eerste radio’s konden enkel morsesignalen uitzenden. Pas in 1906 werd de elektronenbuis uitgevonden. Deze maakte het mogelijk om ook andere geluiden uit te zenden. Langzaam maar zeker ontwikkelden die ‘andere geluiden’ zich tot complete radioprogramma’s en ook in Nederland werd het fenomeen radio opgepikt. Op 6 november 1919 werd het eerste Nederlandse radioprogramma uitgezonden door ir. Hanso Schotanus à Steringa Idzerda vanuit zijn woning in Den Haag. Deze radiopionier bleef vier jaar lang vier programma’s per week uitzenden. Uiteindelijk moest hij wegens geldgebrek zijn uitzendingen stopzetten. Zijn voornaamste concurrent was de NSF (Nederlandse Seintoestellen Fabriek). Ook zij maakte radioprogramma’s en wilde een groter publiek bereiken. Daarom richtte zij de Hilversumsche Draadloze Omroep (HDO) op die, door middel van sponsorgelden, vooral klassieke concerten uitzond. De eerste commerciële radio-omroep dus. Niet veel later ging ook de overheid zich met het nieuwe medium bemoeien en werd een groot aantal niet-commerciële radio-omroepen opgericht zoals de KRO, de AVRO en de VARA.

Discjockeys en hitparades
Het fenomeen radio werd een alledaags verschijnsel. Tot ver in de jaren 50 was de radio mateloos populair en zaten dagelijks vele mensen aan de radio gekluisterd voor hoorspelen, actualiteiten en populaire programma’s als Familie Doorsnee. Met de komst van de televisie moest de radio wel wat terrein inleveren, maar nog altijd doet dit medium het goed bij een grote schare trouwe luisteraars. Met name de piratenzenders uit de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, zoals Radio Veronica en Radio Noordzee, roepen nog altijd veel nostalgische gevoelens op bij de jongere generatie van toen. Zij luisterden massaal naar de nieuwe muziek die door deze stations de wereld in werd geslingerd. En de tegenwoordig overbekende fenomenen als de discjockey en de hitparade vonden hun oorsprong in deze revolutionaire radiotijd.


Tegenwoordig ziet het radiolandschap er heel divers uit: publieke en commerciële omroepen maar ook legio digitale radiostations die via internet uitzenden. Je kunt het zo gek niet bedenken of er bestaat een radiozender voor: schlagers, kinderliedjes, volksmuziek. Voor ieder wat wils.

De retro radio
Ook op het vlak van het radio-design is er tegenwoordig veel keuze. Radio’s zijn verkrijgbaar in alle soorten en maten. Er zijn allerlei ultramoderne modellen met de nieuwste snufjes op technisch gebied en een strak uiterlijk. Maar onverminderd populair blijft toch ook de retro radio: een radio met een uiterlijk uit vervlogen tijden maar met de technologie van nu. Een radio die je interieur een blikvanger rijker maakt en die je doet denken aan de tijd dat de piratenzenders nog volop in de ether waren of de tijd dat de hele familie aan de radio gekluisterd zat voor het programma Negen heit de klok. Want dat waren nog eens tijden…